Kişisel finans: Parayla ilgili beklentilerimizi niçin azaltmalıyız?
Para hakkında konuşmaktan yoruldum. Yaşamak için paradan bahsettiğim göz önüne alındığında bunun kulağa iyi mi geldiğini anlıyorum. Gene de, son zamanlarda katıldığım fazlaca sayıda konuşmanın artık her şeyin ne kadar pahalı olduğu (ki bu doğru) ve ekonominin ne kadar iğrenç olduğu (ki bu yanlış) ile sonuçlandığı anlaşılıyor. O restoranın ne kadar pahalı olduğuna inanabiliyor musun? Düğünümün maliyeti karşısında şok oldum. Bahşiş kültürü artık kontrolden çıkmış durumda.
Bu sorunların acı verici olmaması değil, bir tek hem de yorucu olmalarıdır. Bazılarının rahat çözümleri de var fakat keyifli değil. Evde yiyecek pişirebilirsiniz. Heybetli bir düğün mecburi değildir. Bahşiş isteğe bağlıdır ve baristaya bir yada iki dolar verdiğiniz için bu kadar üzülüyorsanız sabah kahveniz için daha ucuz alternatifler var.
Probleminin bir kısmı, talep ve gereksinim arasındaki ayrımı bulanıklaştırmış benzer biçimde görünmemizdir. Çocuk bakımı, yaşayacak bir yer ve işe gitmek için bir yakıt deposu birer ihtiyaçtır. Son olarak iPhone, o denli da değil. Bu mevzuda bazı insanoğlu – ben de buraya dahil ediyorum – mevzuyu yitirmiş durumdalar. Bu yıl Avrupa’da tatile çıktıysanız ne güzel. Ek olarak bu bir hak değil ayrıcalıktı. Bu hem de bir seçimdir ve ileride finansal hedeflerinize ulaşmayı zorlaştırabilir.
Amerikan ekonomisi bolluk ekonomisi olmaya devam ediyor. Bahsedilen bolluk normal olarak eşit olarak dağılmıyor ve birçok insan hakkaten savaşım ediyor. Sadece tüketiciler ekonomiye ne kadar kızgın olduklarını söyleseler de, toplamda harcama alışkanlıklarını değiştirmiyorlar. Ülkedeki birçok insan için yaşam oldukça güzel. Sadece gene de bir çok vakit bu şekilde hissetmiyorlar. Ne kadar elde edersek edelim, devamlı daha fazlasını isteriz.
Görünüm beni son zamanlarda beklentiler hakkında düşünmeye yöneltti; finansal açıdan yaşamdan ne beklemenin adil olduğu ve neyin olmadığı. Kimi zaman buradaki cevabın bir kısmının beklentileri azaltmamız gerekip gerekmediğini merak ediyorum. Her şey her insanın istediği benzer biçimde muhteşem sonuçlanmayabilir fakat iyi de iyidir, biliyorsun. Bir şeyin mükemmel hissettirmemesi onun temelde adaletsiz olduğu anlamına gelmez. (Kimi zaman en adaletsiz şeyler, Hakkaten mükemmel – işin doğru tarafında olduğunuz sürece.)
Tüm bu tarz şeyleri bir balonun içinde olduğumun bilincinde olarak söylüyorum; ben New York’ta yaşayan Y kuşağı biriyim ve çevrem çoğunlukla orta ve üst-orta derslik insanlarla dolu, sadece bir çok kendilerini o şekilde görmüyor. Bunu hem de sağlam bir işçi sınıfı geçmişinden gelen ve yukarıya doğru hareket eden biri olarak da söylüyorum. Eğer kendimin çocuk versiyonuna işlerin iyi mi sonuçlanacağını anlatabilseydim – büyük bir şehirde yaşayacağımı, söz mevzusu şehirde bir daire kiralayabileceğimi ve tertipli olarak aşağıdakileri içeren gezilere çıkma şansına haiz olabileceğimi bir tayyare – buna inanmazdı. Bunun benim neslimdeki hepimiz için, benden öncekiler ve sonrakiler için geçerli olmadığının farkındayım. Gene de kimi zaman bunun kafi olmadığını düşünürken yakalıyorum kendimi.
Tüm bunlar söyleniyor, niçin böyleyiz? Niçin çoğumuz haiz olduğumuz her şeyin kafi olmadığını düşünüyoruz?
Aslen bunların bir çok bizim hatamız değil. Bizlere daha fazlasının devamlı daha iyi bulunduğunu söyleyen bir tüketim ekonomisinde yaşıyoruz. Devamlı olarak daha çok seçeneğin bombardımanına maruz kalıyoruz, bu da bizi her şeyin “en iyisinin” son olarak versiyonunun ardında koşmaya yöneltiyor; büyüleyici fakat olanaksız bir arayış.
Swarthmore College’da toplumsal kuram ve toplumsal fiil alanında Dorwin P. Cartwright profesörü ve psikoloji ve iktisat üstüne fazlaca sayıda kitabın yazarı Barry Schwartz, “Oldukca fazla seçenek olduğunda, bunun bir sonucu da beklentilerinizin artmasıdır” dedi. “Ne vakit [businesses] Tüm bu çeşitliliği halletmeye başladığınızda, beklentinizin muhteşem olacağı yönünde bir şey olması kaçınılmazdır. Eğer standardınız buysa, seçtiğiniz her şey hayal kırıklığıyla neticelenecektir.”
Toplumda bizlere harcamamız, harcamamız, harcamamız için bağırmayan hiçbir yer yok – ve açıkçası biz başka şekilde yaşamayı Amerikalılara yakışmayan bir şey olarak görüyoruz. Bu bizim lüzumlu olmayan şeyleri temel olanlarla birleştirmemize niçin olur; bir tek o şeyi istemiyoruz, ona haiz olmamız icap ettiğini de hissediyoruz.
Çağdaş teknoloji tüm bu tarz şeyleri aşırı hıza çıkarıyor. “Jones’lara ayak uydurmak”, genişleyen bir Jones evrenini düşünmek anlamına gelir, şu sebeple kendimizi bir tek komşularımızla değil, hem de her şeyi çözmüş benzer biçimde görünen TikTok anası ve YouTube dolandırıcısıyla da karşılaştırıyoruz. Bu kadar fazlaca bilginin mevcudiyeti, bir nesil ve iki nesil ilkin fazlaca daha azca göze çarpan bir halde, günlük yaşamlarımızda mümkün olanın varlığını mümkün kılıyor. Birisi için XYZ mümkünse, benim için niçin mümkün değil diye düşünürsünüz.
Kredi kartları ve akıllı telefonlar, hesap halletmeye gerek kalmadan para harcamayı her zamankinden daha kolay hale getiriyor. Tüketici davranışlarının bir karışımına odaklanan Virginia Üniversitesi’nden tecim profesörü David Mick, “Hakkaten iyi mi bütçe yapacağını bilmeyen fazlaca sayıda insanımız var ve bunun sebebi kredi kartı topluluğu” dedi. , pazarlama ve farkındalık. “İnsanlar pek fazlaca şeyi fazla düşünmeden süratli bir halde satın alabilecek erişime haiz.”
Bunların hepsi, devamlı olarak bir sonraki dopamin vuruşunu kovaladığımız fakat ne olursa olsun temel mutluluk seviyemize döndüğümüz hedonik koşu bandına beslenir. Devamlı zevk yada doyum ardında koşmak baştan çıkarıcıdır fakat hem de zekice da değildir; sonuçta Büyük Yeni Şey aynı etkiyi yaratmaz. Akşam yemeğinde yiyecek için 40 dolarlık bir şişe şarap alabilsek bile, 15 dolarlık şişeye sadık kalmak ve hususi günler için daha pahalı seçeneği korumak hakkaten daha iyidir. Schwartz, hayatta hakkaten iyi ve hususi deneyimlerin ender olması icap ettiğini, böylece basit hale gelmemeleri ve gene de doygunluk sağlayabilmelerini söylemiş oldu. (Bilmiş olduğu kadarıyla “Dünyada asla kimsenin” bu tavsiyeye uymadığını söyleyerek latife yapmış oldu.)
Ekonomiyle ilgili en çirkin gerçeklerden bazıları kendimizden saklamayı tercih ettiğimiz gerçeklerdir. Gelecek daha parlak olmayabilir; asla o muhteşem işi bulamayabilir yada o “doğru” maaşı alamayabilirsiniz. Üniversite mezuniyet belgesi kesinlikle iş piyasasında size destek olacaktır, sadece Harvard MBA derecesi bile ideal bir hayata giden garantili bir bilet değildir. Arzuladığınız yaşam seçimi, olmak istediğiniz şehirde yaşamı sürdürmenin maliyetiyle uyumlu olmayabilir. Hayalinizdeki evin peşinatına, bir tek ekonomik nedenlerden değil, hem de tutum etmediğiniz için de ulaşamayabilirsiniz. 20’li yaşlarında. Bir ihtimal talebe kredileri yüzünden yapamadın; bir ihtimal birazcık anlam ifade etmeyen davrandın. İstediğinizi düşündüğünüz şeyi elde ederseniz, bu kafi gelmeyebilir; Elon Musk ya da ona benzer bir şey bulunmadığınız sürece bunların hepsine haiz olamazsınız.
“Devamlı bir değiş tokuş vardır, şu sebeple para sıfır toplamlı bir oyundur. Vanderbilt Üniversitesi’nde tüketici psikolojisi ve davranış bilimi üstüne çalışan pazarlama profesörü Kelly Goldsmith, “Eğer X’e harcıyorsanız, Y’ye harcamıyorsunuz anlama gelir” dedi. “Patayı artırmadığınız sürece” diye ekledi ki bu da güvence değil.
Gelir düzeyi ne olursa olsun kimsenin sıkıntısını azaltmak istemiyorum. Birçoğumuzun ekonomide bu şekilde bir baskı hissetmesinin bir sebebi de her şeyin fazlaca eşitsiz olmasıdır – yüzde 99, gerçek hayatta kalıcı bir düşlem ülkesinde olan yüzde 1’den arta kalanlar için kavga ediyor. Bu, boşver demeyi ve ne olursa olsun harcamayı istemeyi kolaylaştırır.
Goldsmith, “Kendinizi yoksun bırakmak hiçbir vakit zor olsa gerek ve bilhassa ekonominin sizinle hiçbir ilgisi olmayan sebeplerden dolayı mevcut durumunuza uygun olmayan bir yöne dönmüş benzer biçimde görünmüş olduğu durumlarda kendinizi yoksun bırakmak daha da zor olsa gerek” dedi.
Gene de geri adım atmak bizlere iyilik yapar. Mick, aksi yöndeki tüm toplumsal baskılara karşın kimi zaman daha rahat bir yaşamın daha iyi bulunduğunu söylemiş oldu. Bilhassa Amerikan kültüründe “Orada fazlaca fazla hak var” dedi.
Yaşam bazı ikramlardan tamamen yoksun olmamalı. Sadece extra harcamalar sebebiyle ihtiyaçlardan yoksun kalırsanız, bu dikkate alınması ihtiyaç duyulan bir şeydir. Taylor Swift ve Beyoncé’yi canlı görmek istemek tamamen güzel ve mükemmel. Ne büyük bir mutluluk! Bir tek şunu bilin ki, eğer yüzde 1’in içinde değilseniz, muhtemelen sonrasında gereksinim duyacağınız bir şeyin pahasına bile olsa, bunun size maliyeti olacaktır. Şanslısın ki, Taylor ve Bey’in de izlemesi fazlaca daha ucuz ve umarız keyifli olan filmleri var.
Devamlı olarak bizi kandırmaya ve kandırmaya çalışan, etrafımızın devamlı irili ufaklı dolandırıcılıklarla çevrili olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Gezinmek olanaksız benzer biçimde gelebilir. Her ay, ekonomik sistemlerimizin averaj bir insanı denetim etme ve manipüle etme yollarına bakmak için Emily Stewart’a katılın. Hoş geldiniz Büyük Sıkışma.
Bu sütunun gelen kutunuza gelmesi için kaydolun.
Gelecekteki bir köşe yazısı için fikirleriniz ya da bununla ilgili düşünceleriniz mi var? E-posta [email protected].