Jacinda Ardern’in istifası Yeni Zelanda siyaseti hakkında fazlaca şey konu alıyor

Yeni Zelanda’yı ortalama altı yıl yönettikten sonrasında, Jacinda Ardern’in başbakanlık görevi, partisi İşçi Partisi’nin anketlerde gerilemesi ve ülkenin resesyona hazır görünmesi sebebiyle 7 Şubat’ta sona erecek.

Bununla beraber internasyonal şöhretinin minimum bir aşamasının da sonu. Ardern, Yeni Zelanda’nın internasyonal düzendeki üstünlüğü sebebiyle değil, kim olduğu ve vazife süresini belirleyen ulusal ve internasyonal felaketlere verdiği hususi tepkiler sebebiyle meşhur oldu. Liderliği, Christchurch şehrinde iki camiye ateş eden beyaz üstünlük yanlısı bir kitle ve Covid-19 krizi vesilesiyle kutlandı – onu heybetli, otokratik ile tam bir karşıtlık oluşturan iki an. eski ABD Başkanı Donald Trump ve Brezilya’dan Jair Bolsonaro şeklinde liderler, onu liderlikteki genç bayanlar için bir sembol haline getirmenin yanı sıra.

Görevde beş buçuk yıl geçirdikten sonrasında tükenmişliğe atıfta bulunan Ardern Perşembe günü yapmış olduğu açıklamada, vazife süresinin bitiminden ilkin çekilme edeceğini ve tekrardan seçilmeyi düşünmeyeceğini duyurdu. Perşembe günü düzenlemiş olduğu basın toplantısında, “Bu kararın arkasından sözde ‘gerçek’ nedenin ne olduğu mevzusunda fazlaca münakaşa olacağını biliyorum” dedi. “Bulacağınız tek garip açı, bazı büyük zorluklarla geçen altı yıldan sonrasında benim insan olduğumdur.”

Ardern, Yeni Zelanda tarihindeki ilk hanım başbakan değildi, sadece gelmiş geçmiş en genç başbakandı ve görevdeyken doğum yapmış oldu ve onu bir zamanlar genç, feminist bir önder olarak internasyonal ilgi odağı haline getirdi – en azından birçok Batı ülkesinde ve bilhassa ABD’de – yaşlı erkekler toplumsal ilerlemeye karşın gücü elinde tutuyor şeklinde göründüğünde.

Sadece bir ülkenin demokrasi içindeki liderliğini internasyonal beğeni değil iç siyaset belirler ve Ardern’in İşçi Partisi, Covid-19 krizinin ekonomik yansımaları başlarken anketlerde sert bir düşüş yaşadı. Yeni Zelanda’nın Covid sonrası ekonomisi durgunluğa doğru işaret ediyor. ve Ardern’in sebeplerinden önde gelen çocuk yoksulluğu artmaya devam ederek hem soldan hem de sağdan memnuniyetsizliğe yol açıyor.

Ardern, yönetimini tanımlayan iki büyük kriz esnasında akla gelebilecek her ölçümle anla karşılaştı ve kontakt, empati ve ortaklaşa iş mevzusundaki kabiliyetleri bu krizlere fazlaca uygundu. İşçi Partisi içinde popüler olmaya devam ediyor ve yakın zamana kadar kamuoyu yoklamalarında genel partiden daha popülerdi. Bununla beraber, ekonomik koşullar değiştikçe ve Yeni Zelandalılar Covid-19’dan uzaklaşmaya hevesliyken, Ardern’in tutucu Ulusal Parti’deki dengi Christopher Luxon anketlerde zemin kazanıyor ve bu da İşçi Partisi’nin 2020’de kazanılmış olduğu çoğunluğun bir noktaya gelebileceğini gösteriyor. Ardern’in seçim çağrısı yapmış olduğu Ekim ayında sona erecek.

Auckland Üniversitesi’nde politika ve internasyonal ilişkiler profesörü olan Kathy Smits, Vox’a verdiği demeçte, Ardern’in açıklaması internasyonal gözlemcileri şaşırtsa da, Yeni Zelandalılar için kim bilir daha azca şok oldu. “Benim ve pek fazlaca kişinin aklına hakikaten gelen tarihsel örnek, savaştan sonrasında İngiltere’de. [Winston] Churchill 1945’te seçildi. İngiltere’yi harpte yönetti ve inanılmaz derecede popüler bir başbakandı ve gene de insanoğlu bir değişime hazırdı” dedi. “Bence bu ortamda, orada da benzer bir şeyler oluyor.”

Dünyadaki birçok ülke şeklinde Yeni Zelanda da değişime hazır

Ardern, 2019’da Christchurch’teki Al Noor camisi ve Linwood İslam Merkezi’nde 51 kişinin ölümüne neden olan silahlı saldırılara verdiği yanıtla haklı olarak internasyonal alkış topladı. Atıcı, katliamı gerçekleştirmek için yarı otomatik silahlar kullanan açık bir neo-Nazi ve beyaz milliyetçiydi. Ardern derhal Müslüman cemaatiyle bağlantı kurdu ve hükümeti kurbanların cenaze harcamalarını ödeme taahhüdünde bulunmuş oldu. Kesin fakat duygusal ve empatik tepkisi, onu liderliğinin erken dönemlerinde internasyonal sahneye taşıdı; vurulduktan kısa bir süre sonrasında yarı otomatik silahların yasaklanması önerisi de onun kamu yararına cesurca hareket etme kabiliyetini gösterdi.

Bu, bilhassa, tutarlı toplu katliamlara karşın, büyük seviyede geçen yıl kabul edilen hususi reformlar tasarısını engelleyerek anlamlı bir siyaset değişikliğini yasalaştırmada başarısız oldu.

“Jacinda’nın hakikaten fakat hakikaten mükemmel olduğu şey kontakt – liderliğin simgesel boyutları, insanları bir araya getirme. Bunda hakikaten fazlaca iyi,” dedi Smits.

Sadece Ardern’in küresel profili ne kadar mühim olsa da, mahalli demokratik siyasetin katı gerçeklerinden kaçış yok. Enflasyon dünya genelinde ekonomileri hırpalamaya devam ediyor; Yeni Zelanda’da, bu bilhassa konut piyasasında ortaya çıkıyor. Pek fazlaca Yeni Zelandalı, mülk sahibi olmak ve kiralamak suretiyle gelirlerini gayrimenkul yöntemiyle elde ediyor. Sadece Smits, yüksek faiz oranlarıyla beraber hızla yükselen konut fiyatlarının Yeni Zelanda ekonomisinin bu sektörünü felce uğrattığını ve ülkenin durgunluğa doğru itilmesine destek bulunduğunu deklare etti. Bununla beraber konut piyasasını da sıktı ve birçok Yeni Zelandalı için uygun fiyatlı konut bulmayı zorlaştırdı.

Ardern, Batı dünyasının en yüksekleri içinde yer edinen Yeni Zelanda’daki çocuk yoksulluğu mevzusunda da mühim bir ilerleme kaydedemedi. Smits, bilhassa Māori ve Pasifik popülasyonları içinde, “Hakikaten oldukça şok edici seviyelerde” dedi. Ardern’in yönetimi, vazife süresi süresince yoksulluk içindeki evlatların yüzdesini marjinal olarak azaltmayı başarsa da, eleştirmenler, hükümetin, bilhassa de onun en mühim siyaset problemlerinden biri olduğu düşünüldüğünde, yeterince ileri gitmediğini savunuyorlar.

Ek olarak, Yeni Zelanda’da oldukça düşük bir vergi oranı vardır, sadece çocukluk yoksulluğunun hafifletilmesine destek olacak türden toplumsal programları finanse etmek için vergilere yada bir tür gelire gereksinim vardır. Sadece Ardern’in partisi, gelir üstünden ana para kazancı vergileri uygulamayı reddetti – Ardern, bu şekilde bir vergi artışının onun liderliği altında asla gerçekleşmeyeceğini söylemiş oldu.

Bu iç meseleler, İşçi Partisi’ni hem sağdan hem de soldan savunmasız hale getirdi; Smits, daha ilerici politikacıların ve seçmenlerin, partinin toplumsal mevzularda gerçek ve mühim ilerleme kaydedememesi sebebiyle hayal kırıklığına uğradığını söylemiş oldu – kısmen hükümetin toplumsal programları destekleyecek parayı toplamak için lüzumlu önlemleri almayı reddetmesi sebebiyle, dedi Smits.

Fakat kim bilir İşçi Partisi için bir yenilgiden daha fazlası, bir sonraki seçimler, karma bir üye orantılı sistemi üstünde çalışan Yeni Zelanda Parlamentosu için forma dönüş olabilir. Bu, herhangi bir partinin koalisyon hükümeti gerektiren net, ezici bir iskemle çoğunluğu elde etmesinin ihtimaller içinde olmadığı anlamına gelir.

Smits, Ulusal Parti içinde birkaç yıl devam eden krizden sonrasında, karşıcılık lideri Christopher Luxon’un partisinin konumunu İşçi Partisi’nden kaçan bazı kişileri çekmeye kafi gelecek kadar güçlendirmiş göründüğünü, sadece bir sonraki seçimin sonucunun nasıl biteceğini söylemek için hemen hemen fazlaca erken bulunduğunu söylemiş oldu.

Değişime hazır olan yalnız Yeni Zelanda değil; Brezilya’da Bolsonaro, geçen yıl eski Cumhurbaşkanı Luiz Inacio “Lula” da Silva tarafınca görevden alındı. İtalya’da aşırı sağcı Giorgia Meloni geçen yıl teknokratik Başbakan Mario Draghi’nin yerini aldı ve 2021’de uzun süredir Almanya Şansölyesi Angela Merkel 16 yıl iktidarda kaldıktan sonrasında çekilme etti.

Ardern’in tesiri mühim ve muhtemelen hükümetinin yetersizliklerinden daha ağır basacak.

Batılı feministler Ardern’i, haklı olarak, gücü şefkatle dengeleyen bir politikacı olarak kucakladılar; bebeği olan ve bununla birlikte ülkesine yakın geçmişin en sıkıntılı yıllarından bazılarında rehberlik eden bir karı.

Liderler şeklinde Hillary ClintonDünya Sıhhat Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesusve eski Avustralya Başbakanı Julia Gillard tweet attı Ardern’i ve görevde geçirdiği dönemin tesirini desteklemek için Gillard, “Onun örneği birçok şahıs için, bilhassa de bayanlar için parlayan bir ışık oldu.”

Ardern’in liderliğine ek olarak simgesel tesiri de muhtemelen mirasının mühim bir parçası olacak. Ardern, evladı Neve’yi 2018’de, hemen hemen üç aylıkken Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantısına götürdü ve bu süreçte tarih yazdı. Benazir Butto’nun 1990’da aynı şeyi yapmasından bu yana görevde doğum icra eden ilk seçilmiş liderdi ve bunu icra eden yalnız ikinci liderdi.

Yeni Zelanda’daki Massey Üniversitesi’nde politika profesörü olan Richard Shaw’ın Perşembe günü NBC’ye verdiği demeçte, Ardern’in seçimi da, yalnızca Trump ve Bolsonaro şeklinde otokratik liderlerin maçoluğundan değil, bununla birlikte genel olarak siyasetin çoğu zaman kavgacı doğasından da belirgin bir kayma.

Shaw, “Bence dünyaya sunmuş olduğu şey, aslına bakarsak öteki insanları rahatsız etme etmeye dayanmayan demokratik politika yapmak için bir modeldi” dedi. “Asla kimseyi tanımlamak için ‘düşman’ terimini kullanmaz.”

Shaw, istifasının arkasındaki itici güç muhtemelen bu olmasa da, bu hususi liderlik tarzının da sabitlendiğini söylemiş oldu. Ardern’de “siyasal sağ ve bilhassa hanım düşmanı ve aşı karşıtları ve siyasal topluluğumuzdaki marjinaller”.

Ardern’in mirasının nasıl biteceğini tam olarak bilmek olanaksız, sadece bununla birlikte bir karı ve bir anne olan başarıya ulaşmış bir liderin sembolü olarak gücü, muhtemelen eski Başkan Barack Obama’nın ABD’nın ilk Siyahi başkanı olarak seçilmesiyle aynı etkiye sahipti. Her ikisi de, iç politikaları ilerici idealleri karşılamasa bile, ilerleme için yeni bir standart belirledi. Sadece bir karı, bir anne ve bir dünya lideri olmasının ötesinde, liderlerin iyi mi davranabileceklerine ve zor kararlar bile netlik ve şefkatle iyi mi karar verebileceklerine dair ikna edici bir model sundu.