İnceleme: Wes Anderson’ın yeni vizyona giren filmi Asteroid City, kurgu ve korku üstüne bir meditasyon

Asteroid Şehri’nin ufkunda nükleer bombalar patlamaya devam ediyor (nüfus 87). Karakterler, birazcık entrika ve can sıkıntısıyla, “Başka bir atom bombası testi” diyor. Küçük mantar bulutuna bakmak, birkaç fotoğraf çekmek ve daha çok kahve içmek için içeri geri dönmek için lokantadan hızla çıkıyorlar. Yıl 1955. Bu artık olağan dışı değil.

Bombaların gölgesinde yaşamak Wes Anderson’ın Asteroit Şehri gerçek bombalar ve ek olarak yitik ve varoluşsal korku benzer biçimde yaşamı sarsan bir takım başka şey ve o denli süratli değişen bir dünya ki ona tutunmak zor. Gerçek şeyler, başka bir deyişle, her insanın uğraşması ihtiyaç duyulan türden şeyler. Kaçamadığımız fakat gene de denediğimiz duygular.

O Anderson seti Asteroit Şehri 1955’te birazcık hile, karakterlerin gerçekliği ile bizimki içinde bir aşama ayrılık var. Eşi olmayan derecede ürkütücü zamanlarda yaşıyoruz (anlatmaya cüret ediyorum), fakat Soğuk Cenk’ın ve hızla değişen toplumsal düzenin psişik duvar kağıdı olduğu bu insanoğlu da o şekilde. Filmin büyük bir kısmı bilhassa Eylül 1955’te geçiyor, bu ay iki vakayla sonlanmış oluyor: ABD Birleşik Devletleri’nin uzaya bir uydu yerleştirme mevzusunda Sovyetleri yenmeyi başaramayan Project Vanguard’a başlama sonucu; ve gençliğin yükselen isyanını somutlaştıran ikonik erkek oyuncu James Dean’in yaşamını kaybetmiş olduğu ağlatısal otomobil kazası. (Yaklaşan bir aracın peşinden koşan bir polis otomobilinin kasabanın tek kavşağından hızla geçmesinin bir kaza bulunduğunu düşünmüyorum.)

General Gibson (Jeffrey Wright), bir göktaşının inişini kutlamak için Asteroid City’de toplanmış bir grup genç ve ailesini, “Güzel, sessiz, rahat bir yaşam yaşamak istiyorsanız, doğmak için yanlış zamanı seçtiniz,” diye teşvik ediyor. orada binlerce yıl ilkin. Çocuklar, ordunun kapmayı düşündüğü bir yarışmada çılgınca gelişmiş bilim deneylerine girdiler; uzay yarışı onların gözünde. Ondan sonra, işler ters gittiğinde, gençler Amerikan Karşıtı Faaliyetler Komitesi’ni anımsatan şüpheli bir halde sorguya çekilir. Erişkin adamlar kavga eder ve ötekiler onlara “Artık Guadalcanal’da değiliz” diyerek onları sakinleştirmeye çalışır.

Gerçek bir şeyi anımsatıyor fakat bununla beraber bunların hepsi kurgu – filmin anlatıcısının söylediği benzer biçimde, “uydurma bir uydurma.” Kurgu, geçmişe değişik gözlerden bakmanın bir yolu olarak, gerçek tarihle aramızda bir katman oluşturur. Başka bir işlevi daha vardır: Tasarı kanalıyla, ister sanatçı olalım, ister seyirci olalım, duygularımızı dolaylı olarak işleriz.

mevzusu bu Asteroit Şehrikurguyu kurgunun içine kurgunun içine yerleştiren. (İzlemesi göründüğünden daha kolay olduğuna söz veriyorum.) Uydurmalık düzeylerinin en kısa ve öz açıklaması şöyleki: Oyuncuların filmin kurgusal bir versiyonunu sahnelediği, bir TV programı benzer biçimde davranan senaryolu bir film. var olmayan bir yerin kurgusal öyküsünü özetleyen bir oyun yapmak. Oyunu da izliyoruz fakat film benzer biçimde çekiliyor. (Ben tavşan deliğinden aşağı yuvarlanan Alice’im.)

Filmin merkezi, renkli mevzusu, Asteroid City’de üç günlük bir göktaşı kutlaması için toplanan grubun, beklenmedik bir ziyaretçi tarafınca hayatları alt üst edilmesi üstüne odaklanıyor. Sadece Asteroit Şehri aslına bakarsak bizlere kendisini gürültülü bir sunucunun (Bryan Cranston) sunmuş olduğu, siyah beyaz çekilmiş, eski biçim bir seçki TV programı olarak tanıtıyor. Bizlere ciddi bir tavırla göreceğimiz şeyin, adlı bir oyunun yapımının ardındaki öykü bulunduğunu söylüyor. Asteroit Şehri, var olmayan bir yer hakkında. Hem apokrif bir uydurma hem de “bir tiyatro prodüksiyonunun çalışmasına otantik bir bakış.”

Bundan sonrasında, bir film olarak çekildiğini gördüğümüz “oyunun” bir tür hipergerçek versiyonu olduğu ortaya çıkan renkli öykü ve çeşitli anlamış olur hakkında çoğu zaman minik mini oyunlar benzer biçimde sahnelenen siyah beyaz görüntüler kesişiyor. esnasında Asteroit Şehri‘nin üretimi. (İzlediğimiz film değil, oyun. Şu anda yürüyüşe yada sert bir içkiye ihtiyacınız var ise, mesele değil.)

Tamamı, mesela bu filmimizde Scarlett Johansson’ın bir aktrisi oynayan bir aktrisi canlandırdığı anlamına gelir. Benzer şekilde, bu saçma sapan yığılmış kadronun haiz olduğu bir başrole en yakın olan Jason Schwartzman, karakterinin motivasyonlarını idrak etmek için çaresiz bir aktörü, elini bir sandviç demirde yakan bir cenk fotoğrafçısını oynuyor. (Schwartzman, birkaç meşhur aktöre, kim bilir en önemlisi James Dean’in fazlaca meşhur bir fotoğrafına atıfta bulunacak şekilde tasarlanmıştır.)

Odak Özellikleri

Her biri kendi yapaylık ve “özgünlük” kombinasyonuna haiz bu katmanları üst üste yığmak, Anderson’ın ne yaptığını gösterdiği yerdir. O yığınlarla ilgileniyor. Asla o denli “gerçek” olamayacak sanat yaparak gerçek duygunun olanaksız arayışı, Asteroit Şehri‘ın temaları; Filmin mühim bir kısmı, The Actors Studio ve “yöntem” tarzında, tiyatronun oldukça yapmacık ortamında otantik performanslar vermenin yollarını bulmaya çalışan bir oyunculuk sınıfı ve öğrencilerine odaklanıyor.

Sadece Anderson’ın ardında olduğu şeye ek bir katman daha var. İnsanlar duygularını daima sanat kanalıyla işlediler, sadece modernite tüm varoluş meselesine bir anahtar katıyor. Yabancılaşmanın bir yönü var – sanki yaptığımız makineler ve icatlar, bizi yok edebilecek kadar korkulu (bomba benzer biçimde) yada görünüşe nazaran dünyamızı tamamen ele geçirecek (mesela, üretken suni zeka benzer biçimde), bizi birbirimize ve hatta kendimize yabancılaştırıyor. Sanat daima buna karşı bir denge unsuru olmuştur, kısmen bu yüzden The Actors Studio benzer biçimde gruplar 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı. Tüm gün bir masa başlangıcında çalışıyorsanız, bir daktiloyla uğraşıyorsanız yada bir makineyi çalıştırıyorsanız yada bir makine benzer biçimde çalışabilecek bir siyaset inşa ediyorsanız, o süre tiyatroya gitmenin sizi, en azından, bir makine değil.

Bu, özgünlük arayışında büyük hünerler kullanan Anderson benzer biçimde birinin ya bir itirafı ya da bir açıklamasıyla eşdeğerdir. İtiraf etmeliyim ki, Anderson’ın seçimi pek hoşuma gitmiyor ve filmlerinin çoğunu sevmedim. Hakkaten idrak etmek için iki kez izlemem gerekti Asteroit Şehri. Fakat estetiği o denli kati bir halde tanımlanmış bir sanatçı ki, beyaz perde tutkunu olmayanlar bile suni zeka kullanarak çalışmalarının fena taklitlerini yapabiliyor; aslına bakarsak, onu daha fazlaca takdir etmeme yol açan şey, bu kopyaların işine güç veren duyguya (melankoli, üzüntü, küstahlık) hakikaten kilitlenememesi.

Bu film hakkında takdir etmeye başladığım şey buydu ve hakkında ne kadar fazlaca düşünürsem, o denli zekice bulunduğunu düşünüyorum. İçinde Asteroit ŞehriAnderson, performans, hüner ve teknoloji katmanlarının aracılık etmiş olduğu, gene de gerçek insanların yas tuttuğu, birbirini özlemiş olduğu, aşka düştüğü, incindiği ve merak duyduğu birkaç dünya inşa ediyor. Kendileri ve duyguları arasına koydukları katmanlar çatlar ve ufalanır. Dünyaları sarsıldı, bu da onları yaşamın anlamı, Tanrı’nın varlığı ve hissettikleri kadar yalnız olup olmadıkları benzer biçimde şeyler hakkında düşünmeye itiyor. Cevabın, sanatçının hayal gücünün apokrif uydurmalarına dalarak bulunacağını öne sürüyor. Filmin sonlarına doğru karakterler “Uyuyamazsan uyanamazsın” diye bağırırlar.

Asteroit Şehri 16 Haziran’da sınırı olan sinemalarda ve 23 Haziran’da geniş sinemalarda açılıyor.