İmran Han’ın erken seçim arayışı siyasal kargaşaya iyi mi yol açtı?

Eski başbakan İmran Han’ın erken seçim düzenleme girişimi ülkede bir anayasal krize dönüştü. Hükümet, Yüksek Mahkeme’nin iki eyalette seçim yapılması yönündeki sonucuna direnerek demokrasinin geleceğine ilişkin endişeleri artırıyor. Bloomberg bildirildi.

Baş Yargıç Umar Ata Bandial, Khan ve müttefiklerinin meclisleri dağıtması ve erken bir ulusal oylama için baskı yapmasının peşinden Pencap ve Hayber Pakhtunkhwa (KP) seçim tarihlerini planladıktan sonrasında irdelemenin merkezinde içeriyor.

Buna cevaben, görevdeki hükümet, yargıcın kamu yararına hareket etmesine müsaade eden suo motu bildirimi alma mevzusunda baş yargıcın yetkilerini sınırlayan bir yasa tasarısını kabul etti. Tasarı, yasalaşmasından yedi gün ilkin sekiz üyeli bir üst mahkeme heyetinin araya girmesiyle askıya alındı. Bu, CJP Bandial ile hükümet içinde bir çatışmaya zemin hazırladı ve yasa tasarısının anayasaya uygunluğunu belirlemek için 2 Mayıs’ta resmi bir duruşma yapılacak.

Hükümet lüzumlu finansmanı sağlamayı reddettiği için, duruma bir başka çarpıklık daha ekleyen üst yargıç, ülkenin merkez bankasına sandıkları yürütmek suretiyle Pakistan Seçim Komisyonu’na (ECP) fon tahsis etmesi emirini verdi. Hükümet yetkilileri, mahkemenin kararını onaylamadıklarını kamuoyuna açıkladılar ve Ekim ayında ülke çapında seçimlerin yapılacağını duyurdular. Khan yada destekçilerinin yakında hükümete karşı yasal işlem başlatması olası. Bloomberg.

Karaçi Üniversitesi’nde internasyonal ilişkiler profesörü olan Naeem Ahmed, “Hükümet, emirlere itaatsizlik ederse mahkemeye saygısızlıkla suçlanabilir” dedi. “Ülke tırmanan bir anayasal kriz görüyor olabilir.”

Pakistan bu aşamaya iyi mi geldi?

İmran Han’ın bir yıl ilkin Başbakan Shehbaz Sharif liderliğindeki 13 siyasal partiden oluşan bir koalisyon tarafınca başbakanlık görevinden alınmasından bu yana ülke oldukca sayıda sorunla karşı karşıya. Koalisyon, Khan’ın görevden alınmasından ekonomik ve dış politikaları fena yönetim etmesini görevli tuttu.

Görevdeki başbakan erken seçim yapma mevzusunda isteksizdi ve bunun yerine bir temerrüdü önlemek için bir Internasyonal Para Fonu kurtarma paketinin tekrardan canlandırılmasına öncelik verdi. Bununla beraber, çabaları iyi karşılanmadı ve yakın tarihindeki bir kamuoyu yoklaması, kendisinin ve parti liderlerinin, fonları güvence altına almak için sıkıntılı reformları zorlarken popülaritelerini kaybetmekte olduklarını gösteriyor.

Buna karşılık Khan popülerliğini koruyor ve mitinglerine büyük kalabalıklar çekiyor. Eski kriket oyuncusu, siyasal amaçlı bulunduğunu iddia etmiş olduğu terör ve yolsuzluk suçlamalarıyla ilgili davalarla karşı karşıya kalırken, desteğini göstermek için erken seçim istiyor. Khan, onu bir bacak yaralanmasına bırakan iddia edilen bir suikast girişiminden bile kurtuldu.

Seçim tartışması nedir?

Seçimleri tetikleme girişiminde Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) ve müttefikleri, Ocak ayında yasama meclislerini feshetmek için Punjab ve KP’deki birleşik çoğunluklarını kullandılar. Anayasaya nazaran, fesihten sonraki 90 gün içinde seçim yapılması gerekiyor. Sadece, hükümet süreci erteler benzer biçimde görününce, Baş Yargıç Bandial müdahale etti ve davayı dinlemek için bir yargıçlar heyeti oluşturdu.

Üçü lehte ve ikisi aleyhte olan beş üyeli yargı kurulu, Khan’ın partisinin bir üyesi olan Cumhurbaşkanı Arif Alvi’ye her iki eyalet için 9 Nisan olarak belirlenen seçim tarihini açıklaması emirini verdi. ekonomik kriz sebebiyle seçimler için kafi ödeneğin bulunmadığını ve IMF kredisi alımına odaklanılması icap ettiğini söylemiş oldu. Netice olarak, seçim gözlemcisi, fon eksikliği ve terörizmdeki artışı gerekçe göstererek sandıkları 8 Ekim’e erteledi.

Yargıtay’ın bu konudaki tutumu nedir?

Khan’ın seçimin ertelenmesine yapmış olduğu itirazın peşinden Yüksek Mahkeme bölündü ve mevzuyu görüşmek suretiyle dokuz üyeli bir kurul oluşturuldu. İki yargıç geri çekilirken, öteki dört yargıç davayı reddetti. Ayrıca, CJP Bandial ve öteki iki yargıç, sandıkların 14 Mayıs’ta Pencap’ta yapılması gerektiğine karar verdi. Sadece hükümet, temyiz başvurusunu daha geniş bir yargıç heyetinin dinlemesini talep etti ve başyargıç bunu reddetti.

Şehbaz yönetimine, sandıkları yönetmesi için 10 Nisan’a kadar seçim organına 21 milyar Rs sağlama talimatı verildi. Sadece hükümet, azınlık görüşü bulunduğunu belirterek sonucu reddetti ve mevzuyu meclise havale etti. KP’deki seçimlerle ilgili ayrı bir itiraz, bir eyalet mahkemesinde görülüyor.

Hükümet için sırada ne var?

Yaklaşan seçimlerin kaderi, parlamentodaki iktidar koalisyonuna bağlı. Son zamanlarda, hükümet milletvekilleri, seçim komisyonuna fon sağlanmasını ve Mayıs ayında mahalli seçimlerin yapılmasını yasaklayan bağlayıcı olmayan bir önergeyi kabul ettiler.

Ayrıca, PDM liderliğindeki hükümet, Yüksek Mahkeme’nin emri uyarınca seçimler için fon tahsis etmek amacıyla parlamentoya bir para kanunu çıkardı. Sadece yasa tasarısı, parlamentonun sürekli komiteleri tarafınca reddedildi.

Aralarında İçişleri Bakanı Rana Sanaullah’ın da bulunmuş olduğu hükümet yetkilileri, artan terörizm yada ekonomik krizle ilgili endişeleri öne sürerek seçimleri ertelemek için muhteşem hal kanunları uygulama olasılığını öne sürdüler. Bu, 2007’de devrin başbakanı Benazir Butto’nun öldürülmesinin peşinden ulusal oylamanın ertelendiği vakit olduğu benzer biçimde daha ilkin de olmuştu.

Imran Khan için hangi seçenekler var?

Seçim komisyonu, mahkeme sonucuna uyması için Khan ve partisinin baskısı altındadır ve hükümete karşı yasal işlem başlatabilirler. Khan’ın, bilhassa bu ayın sonlarında oruç sürecinin sona ermesinden sonrasında, şiddete yol açabilecek protestolar ve mitingler düzenlemeye devam etmesi umut ediliyor.

Ekim ayında yapılması beklenen ulusal seçimlerle Khan, seviye ile ilişkisini onarmaya çalışıyor benzer biçimde görünüyor. Ek olarak, kendisini iktidardan uzaklaştırmak için ortaklık yapmakla suçladıktan sonrasında anlaşmazlığa düşmüş olduğu ABD ile bağlarını geliştirmeye çalışıyor – bu suçlamayı reddediyorlar.