Feysbuk ebeveyni Meta işten çıkarmaları tamamen yanlış yapıyor

Eskiden Feysbuk olan Meta, Kasım ayında 11.000 işçiyi işten çıkardığında, Elon Musk’ın Twitter’daki acımasız ve kaotik işten çıkarma çılgınlığının gölgesindeydi. Karşılaştırıldığında, Meta CEO’su Mark Zuckerberg’in işten çıkarmaları yürütme şekli – şirketi oldukça süratli büyütme sorumluluğunu üstlendiğini söyleyerek, firmanın ilkin başka hangi kesintileri yaptığını göstererek ve eli bol bir işten çıkarma teklif ederek – insancıl görünüyordu.

Sadece bu hafta Zuckerberg, 10.000 işçiyi daha işten çıkarmayı planladığını ve bunu önümüzdeki birkaç ay içinde parça parça yapacağını duyurdu. İşe alımda çalışanlar derhal etkilenecek, teknolojide çalışanlar bunu Nisan’da öğrenecek, iş dünyası çalışanları ise kaderlerini Mayıs sonunda öğrenecek. Ek olarak, Zuckerberg haftalardır bu işten çıkarmaların ipuçlarını veriyordu ve bu da şirketteki tedirginlik havasını daha da artırıyordu.

Uzmanların asgari düzeyde, şefkatli ve net bir halde iletilmesi icap ettiğini söylediği işten çıkarmalar yapmanın fena bir yolu. Bunu az az yapmak, çalışanları tedirgin edecek ve Meta’nın elinde tutmak istediği insanları uzaklaştıracaktır ve hem de firmanın gelecekte büyümesine de zarar verme olasılığı yüksektir.

“İşten çıkarma mevzusunda endişelenen insanoğlu için pencereyi şimdi Mayıs ayının sonuna kadar uzattık. Bunun iyi mi verimli olması gerekiyor?” İstihdamlarını tehlikeye atmamak için isminin gizli saklı kalmasını isteyen bir Meta çalışanı, Vox’a söylemiş oldu.

Hepsi, teknoloji çalışanları istihdam beklentilerinde bir tersine dönüş gördükçe oluyor. Salgının başlarında benzeri görülmemiş işe alımlar gerçekleştiren teknoloji şirketleri, potansiyel bir durgunluğun ortasında reklam dolarları hızla düşerken ve kullanıcılar internette takılmanın yanı sıra başka şeyler de yaparken şimdi -bazıları şimdiye kadar ilk kez- personel azaltıyor. Bu, büyük ikramiyelere ve yüksek maaşlara alışmış, sadece artık bir işe haiz olmaktan asla kaygı etmeyen teknoloji çalışanları içinde algılanan güçte bir kırbaç anlamına geliyordu.

Genel olarak işten çıkarmalar, bir işletmeyi yönetmenin fena bir yoludur. İşten çıkarmalar, insanların şirketten gönüllü olarak ayrılma olasılığını artırmanın yanı sıra, geride kalanların moralini bozar ve üretkenliklerini düşürür. Meta’nın son turunda olduğu şeklinde, bu işten çıkarmalar yavaş ve yönetim netlik kazanmadan gerçekleşirse bu tesir daha fena olur. Şirketlerin krizde iyi mi davrandığını inceleyen Conference Board’un insan sermayesinden görevli başkan yardımcısı Robin Erickson’a gore, şirketlerin işten çıkarma yapması gerekiyorsa, her insana evvelde haber vermeli ve işten çıkarma geçmişine kadar kalanlara elde tutma ikramiyeleri vermeli.

Ek olarak, araştırmalar işten çıkarmaların aslına bakarsak şirketlere fazla para kazandırmadığını gösteriyor. Maaşlardaki tasarruflar, çalışanların yanlarında götürdükleri üretkenlik ve data kaybından bahsetmiyorum bile, kıdem giderleri tarafınca aracılık edilir.

Erickson, “Kısa vadede şirket fasulye sayaçları ‘Şu kadar insandan kurtulursan, şu kadarını kurtarırsın’ diyor” dedi. “Uzun solukta işten çıkarmalar şirketlere zarar verir. Dönem.”

Öyleyse niçin Meta ve öteki teknoloji şirketleri çalışanlarını çıkarmaya devam ediyor?

Bunun bir sebebi, Meta şeklinde şirketlerin kısa vadeli hisse senedi kazançları ardında koşmasıdır. Yatırımcılar Meta’ya kemerini sıkması çağrısında bulunmuş oldu ve bu durumda işten çıkarmaların meyvesini verdiğini duyurdu. Son olarak işten çıkarma haberleriyle firmanın hissesi yüzde 7 arttı ve sekiz aydan uzun bir sürenin en yüksek noktasından kapanmış oldu.

Yönetim profesörü ve Pensilvanya Üniversitesi’nden Wharton İnsan Kaynakları Merkezi direktörü Peter Cappelli, “Maliyet azaltmayı seviyorlar şu sebeple tesirleri açık ve süratli ve çalışanlar pahalı, dolayısıyla maliyetlerin çoğunu azaltıyorlar” dedi. Okul. “Ek olarak, en azından anında, insanları işten çıkarmanın dezavantajlarını da göremiyorlar – bu insanların yapmış olduğu işe ne oluyor, takımlar üstündeki zincirleme etkisinde bırakır neler, diğerlerinin ciroları vb.”

Zuckerberg’in son olarak işten çıkarmalarla ilgili duyurusunda, en başta ortalığı karıştıran özürler geride kaldı. Bunun yerine, orta düzey yönetimdeki birçok işi ortadan kaldırmayı ve genel olarak daha azca insanla emek vermeyi içeren Wall Street dostu “verimlilik yılı” planı hakkında ayrıntılar var. “Yalın” yada “zayıf” kelimesini sekiz kez kullandı.

Adil olmak gerekirse Meta, 2020’den beri çalışan tabanını ikiye katladı ve kendi çalışanlarından bazıları şirketi aşırı bürokratik buldu. Öteki dev teknoloji şirketleri şeklinde Meta da, bazı çalışanlarını işten çıkarmaya ilk karar verdiğinde eski köklerine dönmenin yollarını arıyordu. Sadece şu anda üstlenilen uzun soluklu işten çıkarma döngüsü, uzun solukta şirkete zarar veren aşırı bir düzeltmeye dönüşebilir.

Bu kadar oldukça teknik işten çıkarmanın başka bir sebebi var mı? Görünüşe gore hepimiz bunu yapıyor – Amazon, Alphabet, Microsoft, Salesforce. Stanford Business School profesörü Jeffrey Pfeffer, teknolojik işten çıkarmalar dizisini çoğunlukla “toplumsal bulaşma” olarak nitelendirdi.

Aralık ayında Stanford News’e konuşan Pfeffer, “Şirketlerin niçin işten çıkarmalar yaptığına dair nedenler arıyorsanız, bunun sebebi her insanın bunu yapıyor olmasıdır” dedi. “İşten çıkarmalar, taklitçi davranışların sonucudur ve bilhassa kanıta dayalı değildir.”

İşten çıkarmaların daha gündelik bir sebebi de var: muhasebe büyüsü.

Wharton’dan Cappelli, muhasebe kurallarının şirketleri çalışanları kıymet taşıyan varlıklardan ziyade azaltılabilecek cari giderler olarak görmeye zorladığını korumak için çaba sarfediyor. Bu, şirketlerin, uzun solukta şirkete destek olmasa bile, bilançolarını daha iyi göstermek için işten çıkarmaları bir vasıta olarak kullanmasına niçin olur. Pek oldukça firmanın, sayılarını Wall Street’e daha iyi gösterdiği için, çoğu zaman nispeten pahalı sözleşmeli işçiler için tam zamanlı, maaşlı çalışanlarla tecim yaptığını belirtiyor.

“Mühim finansal muhasebe ölçümlerinden bazıları, çalışan başına bazında raporlanıyor, bu yüzden bu paydayı keser kesmez, çalışan başına gelir şeklinde ölçümler iyileşiyor” diye deklare etti. Elbet bu önlemler, kurumsal bellek kaybı, işten çıkarmaların niçin olduğu moral ve üretkenlik düşüşü şeklinde şeyleri kapsamaz.

Bunların hiçbiri, bilhassa Zuckerberg’in “Daha İyi Bir Teknoloji Şirketi Oluşturmak” işten çıkarma görevinde dile getirmiş olduğu arzuya hakikaten yol açacak bütüncül bir fikir şeklinde görünmüyor. Bunun yerine, firmanın temel sorunlarını çözmesi gerekmeyen kısa vadeli bir düzeltme şeklinde geliyor.

Silikon Vadisi’nde ekonomik belirsizlik devam ederken, teknoloji endüstrisinde işten çıkarmaların devam etmesi için büyük bir talih var. Para biriktirmeye çalışmanın ve yatırımcılara gidişatlarını düzelttiklerini göstermenin belirgin bir yoludur, sadece gelecekte bu şirketleri sabote etme riski de taşırlar.

Shirin Ghaffary bu hikayenin raporlanmasına katkıda bulunmuş oldu.