El Salvador’un devasa yeni hapishanesi ve arkasındaki diktatör deklare etti

Başkan Nayib Bukele, çete sertliğini sona erdirme sözü verdi. İnsan ve çağdaş haklar pahasına olabilir.

El Salvador’un otokratik Başkanı Nayib Bukele, ilk 2.000 mahkumu, Orta ABD ulusunu terörize eden MS-13 ve Barrio 18’in iki fraksiyonu da dahil olmak suretiyle çetelerin üyelerini barındırmak için inşa edilmiş olduğu söylenen ülkenin yeni toplu hapishanesine getirdi. Resmi olarak Terörizmi Kapatma Merkezi (CECOT) olarak adlandırılan hapishane, ihtimaller içinde insan hakları ihlalleri ve demokratik kurumların baltalanması da dahil olmak suretiyle Bukele hükümeti hakkında ciddi endişeleri tekrardan alevlendirdi.

El Salvador, onlarca senedir pek oldukca sakinin günlük yaşamına hakim olan acımasız çete sertliğini durdurmak için uzun süredir savaşım ediyor; 1992’de sonlanmış olan iç savaşın arkasından yaşanmış olan toplumsal, ekonomik ve siyasal istikrarsızlıkta, 1990’ların sonundan itibaren gasp, adam kaçırma, katliam, kaçakçılık ve öteki vahşetler bir seviyede var olmuştur. Birbirini izleyen başkanlık yönetimleri değişik yaklaşımlar benimsedi – bir çok bunu benimsedi durağan(durgun) elyada sertliği azaltmak için baskıları başlatan “demir el”. Fakat Bukele bambaşka bir seviyede; Hükümeti, bir çok hazzı olarak on binlerce kişiyi hapse attı, basit vatandaşların haklarını ciddi şekilde kısıtlayan bir muhteşem hal durumunu onlarca kere uzattı ve basında onu eleştirenlere hücum etti ve hatta hapse attı.

Bukele hapishaneyi de gösterdi akıllıca üretilmiş distopik bir video Twitter beslemesinde. Her hücre, grup için yalnızca iki lavabo ve iki tuvaletle 100 mahkumu alacak şekilde tasarlandı – militarize polis ve hapishanenin uzak konumu için bu, tesis onlarınkine ulaştığında yanıcı hale gelebilecek bir durum. 40.000 mahkum kapasitesi.

Ek olarak, Bukele’nin sıkıntılı taktikleri, senelerce çete şiddetinin acımasız yönetimi altında yaşamaktan bunalmış Salvadorlular içinde popüler görünüyor. El altından medya taktikleri kullanan Bukele, güvenlik taktiklerini ve sözde çete işbirliklerini neredeyse tamamen ortadan kaldırırken, enerjisini pekiştirmek için popüler korkuyu ve maruz kalınan sertliği manipüle ediyor.

Bukele, onlarca senelik çatışma ve şiddetten sonrasında güvenlik sunuyor

Bukele, şiddete karşı sert bir siyaset tatbik eden ilk Salvador başkanı değil, fakat kim bilir en saldırgan olanı. Latin ABD merkezli bir insan hakları örgütü olan Cristosal’ın yönetici direktörü Noah Bullock, Vox’a verdiği bir röportajda, Bukele’nin yönetimi altında ortalama 65.000 kişinin çete faaliyetleri sebebiyle hapse atıldığını söylemiş oldu. Bu tutuklamalar, MS-13 ve Barrio 18’in iki değişik fraksiyonunun 72 saat içinde 87 kişiyi öldürmesinin arkasından geçen Mart ayında Bukele’nin duyuru etmiş olduğu muhteşem hal esnasında geldi.

Bullock, Vox ile yapmış olduğu bir röportajda, “Son 20 yılda çeşitli zamanlarda El Salvador, dünyanın en şiddetli ülkesi oldu” dedi. “Topluluklarda organize kabahat gruplarının varlığı, insanların yaşamlarını neredeyse tamamen ve kesinlikle etkiledi ve sertlik koşulları, silahlı çatışmayla karşılaştırılabilir sertlik seviyeleri yarattı.”

Çete sertliğini, 1979’dan 1992’ye kadar devam eden ve ortalama 75.000 kişinin ölümüne neden olan acımasız bir iç savaşın yanı sıra onlarca senelik askeri diktatörlük izledi. İç cenk Salvador nüfusunun yüzde 20 ila 25’ini kaçmaya zorladı – bir çok MS-13’ün 1980’lerde doğduğu ABD’ye. MS-13 şeklinde Los Angeles bölgesinde başlamış olan ve gelişen MS-13 ve Barrio 18’in bazı üyeleri, hapishaneden bile göreceli bir cezasızlıkla etkinlik gösterebilecekleri El Salvador’a geri gönderildi. Ve çete üyeleri savaştan kalan silahlarla sokaklarda gasp, adam kaçırma ve katliam işleyebilir ve yasa dışı uyuşturucu ve insan kaçakçılığı ticaretinden para kazanabilir.

Bullock, “İnsanlar, liberal demokrasinin vaat etmiş olduğu özgürlükleri hiçbir süre yaşamadılar.” dedi. “Hukukun üstünlüğünün ne anlama geldiğini asla yaşamadılar.”

Florida Internasyonal Üniversitesi’nde Latin ABD çeteleri uzmanı José Miguel Cruz’un Birleşik Devletler Sulh Ekim Enstitüsü’nden Mary Speck’e söylediği şeklinde, Bukele hükümetinin çetelerle uğraştığı artık yaygın bir bilgidir – ki bu kendi başına fena bir şey değildir.

Cruz’a gore, Bukele’nin müzakerelerindeki problem, çeteleri dağıtmak ve üyeleri topluma entegre etmek için hakikaten işe yaramamaları – bir tek alt düzey oyuncuları tekrardan organize edebilecekleri hapse atıyorlar. Bukele’nin Bölgesel Denetim Planı olarak malum genel güvenlik stratejisi etrafındaki şeffaflık eksikliğine değinerek, “Ek olarak bunu gizlice yaptılar, bu yüzden hangi önlemlerin alındığını bilmiyorsunuz” dedi.

Toplu hapsetmelere sertlik suçları ve cinayetlerde mühim bir düşüş eşlik ederken, bilhassa El Faro haberlerinde kanıtlar var., şiddetteki artış ve düşüşlerin, Bukele’nin hiçbir süre tam olarak yayınlanmayan Bölgesel Denetim Planının başarısından ziyade çetelerle meydana getirilen müzakerelerin sonucu olduğu araştırmacı bir dijital ortam. Bullock, “Asla kimse buna bakamadı, uygulanmasını izleyemiyoruz, neticelerini doğrulayamıyoruz.” Dedi.

İnsan hakları ve demokrasi güvenliğin önünde duruyor

Geçen yıl birkaç kez uzatılan muhteşem hal kapsamında toplanma özgürlüğü şeklinde temel hakları geçersiz kılar ve insanları tutuklamayı kolaylaştırıyor – hapishane nüfusu iki katına çıktı, bu yüzden devasa yeni hapishaneye gerekseme var. Bukele’nin nezaretinde El Salvador iddia etti Internasyonal Kriz Grubu’nun bir raporuna gore, dünyadaki en yüksek hapsedilme oranı – erişkin nüfusun ortalama yüzde 2’si.

El Salvador hapishaneleri esasen her insanın bilmiş olduğu şeklinde şiddetli ve yetersiz finanse ediliyor; Önceki baskınlar ve toplu tutuklamalar, çete üyelerine tekrardan örgütlenme ve yeni üyeler alma şansı verdi. Associated Press’e gore baskından ilkin cezaevleri esasen yüzde 120 kapasitedeydi.

“Sánchez-Cerén hükümeti esnasında cezaevlerinde muhteşem hal duyuru etmeye başladılar, tutuklular günde 24 saat kilit altında tutuldu, avukatlara ve sıhhat hizmetlerine erişimleri engellendi ve aleyhlerindeki davalara katılamadılar – Bullock, Vox’a temelde dört ya da beş yılını hapishane hücrelerinde hapiste geçirdi” dedi. “Ve bu, dünyadaki en kalabalık hapishaneler içinde yer edinen El Salvador cezaevlerindeki tutuklu sayısı ve aşırı kalabalıkla daha da kötüleşen yeni bir ölçü haline geliyor.”

Bukele, yeni hapishanenin mahkûmlarının tesiste onlarca yıl yaşayacakları ve dış dünyadan izole olacaklarıyla övünüyor. Sadece Jonathan Blitzer geçen yıl New Yorker’da El Salvador’daki mahkumların yiyecek ve iç çamaşırı şeklinde temel gereksinimler için bile destek için ailelerine bağımlı bulunduğunu deklare etti.

San Salvador’daki Orta ABD Üniversitesi rektörü Rahip Andreu Oliva, Associated Press’e verdiği demeçte, yeni hapishanenin gelişme yada düzeltim için oldukca azca fırsatla sert ve ceza verici bir yapı olacağını söylemiş oldu.

“İnsanların tamamen karanlıkta, tamamen izolasyonda ve beton bir levha üstünde uyuyacakları ceza hücrelerini görmek beni sarstı” dedi.

Bullock, Vox’a “Geçen yıl uygulamaya konulmuş olan muhteşem halde, oluşturulan bir takım yeni ölçü vardı” dedi. “Muhteşem hal, ceza hakkaniyet sistemini fiilen tamamen dönüştürdü” ve esasen adil yargılanma olasılığını ortadan kaldırdı.

Bullock, her şeyden ilkin, gözaltındaki binlerce kişiye atanmış kafi kamu savunucusu olmadığını söylemiş oldu. Sadece El Salvadorlu bir avukat olan Bertha Maria Deleón’a gore daha büyük problem hakkaniyet sisteminin kendisi.

Vox’a “Bukele ek olarak kamu ceza savunmasından görevli kurum olan savcılığı da denetim ediyor” dedi. “Ek olarak, Başsavcı hazzı tutuklama olmadığını söylüyor. İnsan hakları avukatı bile işini yapmıyor.”

Deleón’a gore mahkumlar, ceza davaları esnasında üç yıl süresince “aşırı kalabalık ve insanlık dışı koşullarda” gözaltında beklemek zorunda. “Birçoğu öldü,” dedi Vox’a, “ve otopsiye izin vermiyorlar.”

Bullock, baskılara, hazzı olarak kitlesel tutuklamalara sürüklenen insanların ailelerinden, bilhassa de annelerinden, sessiz bir karşıcılık geldiğini söylemiş oldu. “Bazı durumlarda, bu gruplar örgütlenmeye başladı” ve geçen yıl süresince El Salvador Yüksek Mahkemesine 4.000’den fazla habeas corpus davası açtılar.

Bukele’nin yönetimi altında, insanoğlu çete sertliği ve şantaj mevzusunda eskisi kadar endişelenmek zorunda kalmayabilir, sadece bu korkusuz yaşadıkları anlamına gelmez. Bullock, başkentin varoşlarında bir taksi şoförü olan Salvadorlu bir arkadaşıyla muhteşem hal yaşamı hakkında yapmış olduğu bir konuşmayı söyledi.

‘Mükemmel, şantaj ödemek zorunda değilim, çeteler için endişelenmiyorum’ dedi. Ona ‘Tutuklanmaktan mı endişeleniyorsun?’ dedim. ‘Her gün’ dedi.”