Yaz gündönümü Çarşamba: Senenin en uzun günü hakkında bilinmesi ihtiyaç duyulan 7 şey

Niçin bir yaz gündönümü yaşıyoruz?

Yaz gündönümü kapıda: 21 Haziran Çarşamba, 2023’ün en uzun günü ve ekvatorun kuzeyinde yaşayanlar için yaz sezonunun başlangıcı.

Teknik olarak yaz gündönümü, güneş direkt Yengeç Dönencesi’nin yada 23.5 aşama şimal enleminin üstünde olduğunda meydana gelir. Bu tam olarak Doğu Çarşamba günü saat 10:57’de olacak. Güneşlenmeyi, şort giymeyi, dondurma yemeyi ve yazın sunmuş olduğu her şeyin tadını çıkarmayı seviyorsanız, bu muhtemelen sizin için mükemmel bigün.

Aşağıda, senenin en uzun günü için kısa bir bilimsel rehber bulunmaktadır.

1) Niçin bir yaz gündönümü yaşıyoruz?

Yaz ve kış gündönümleri, mevsimler ve yıl süresince değişen gündüz saatleri tek bir gerçeğe bağlıdır: Dünya eğik bir eksen üstünde dönmektedir.

Muhtemelen milyarlarca yıl ilkin Dünya’ya çarpan devasa bir nesnenin niçin olduğu eğim, Şimal Kutbu’nun yarım yıl süresince Güneş’e bakmış olduğu anlamına gelir (aşağıdaki resimde olduğu şeklinde). Senenin öteki yarısında Cenup Kutbu’nda daha parlak olur.

NASA

İşte fenomenin uzaydan tam bir yıl süresince çekilmiş hızlandırılmış bir vizyonu. Videoda gece ve gündüzü ayıran çizginin (terminatör olarak adlandırılır) yıl süresince kutuplardan iyi mi ileri geri salındığını görebilirsiniz.

NASA/Meteosat/Robert Simmon

Terminatör hakkında keyifli bir gerçek: Dünyayı aydınlık ve karanlık olarak ikiye ayırmaz. Bunun sebebi, atmosferimizin güneş ışığını birazcık bükmesi, esasen onu birazcık daha geniş bir kara alanına yaymasıdır. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), “bu, “güneş ışığıyla kaplı arazinin, karanlıkla kaplı araziden daha geniş bir alana haiz olmasıyla sonuçlanır” diye açıklıyor.

2) 21’inde, kaç saat güneş ışığım olacak?

Bu nerede yaşadığına göre farklılık gösterir. Ne kadar kuzeyde olursanız, gündönümü esnasında o denli fazla güneş ışığı görürsünüz. Alaska iklimbilimci Brian Brettschneider Bu mükemmel kılavuzu hazırladım (bazı çizelgeleri görmek için buraya tıklayın): En şimal enlemlerde güneş tam 24 saat parlar, sadece ABD’nin bir çok için 14 ila 16 saat arasındadır.

Şimal Kutup Dairesi yakınında yaşıyorsanız, gündönümünde güneş asla hakkaten batmaz.

İşte yaz gündönümünün uç noktalarını görselleştirmenin başka bir mükemmel yolu. 2013 senesinde, Kanada’nın Alberta kentinde yaşayan biri – Fairbanks’in birkaç yüz mil güneyinde, sadece gene de yüksek bir enlemde – güneşin yıl süresince izlediği yolun bu iğne deliği fotoğrafını çekti ve astronomi internet sayfası EarthSky ile paylaştı. Aralık’tan Haziran’a kadar güneş arkındaki acıklı değişimi görebilirsiniz. (Benzer bir görüntüyü evde kolayca oluşturabilirsiniz. Tek ihtiyacınız olan bir kutu, fotoğraf kağıdı, birazcık bant ve toplu iğne. Talimatlar burada.)

3) Gündönümü senenin en geç gün batımı mı?

Koşul değil. 21 Haziran’ın Şimal Yarımküre için senenin en uzun günü olması, o şekilde olduğu anlamına gelmez. her konumun o gün en erken gün doğumu yada en geç gün batımına haiz olduğu anlamına gelir.

Washington, DC’de yaşıyorsanız, en geç gün batımı gündönümünden sonraki gün, 22’sinde adım atar. Uyumayı seviyorsanız, bu muhtemelen yazın en yoğun günüdür. TimeAndDate.com size bölgenizde son olarak gün batımının ne süre olacağını söyleyebilir.

4) Gündönümü hakkaten yazın ilk günü mü?

Duruma göre farklılık gösterir: Bir meteorologa mı yoksa bir gökbilimciye mi soruyorsunuz?

meteorolojik olarak, Senenin en sıcak üç ayı yaz, en soğuk üç ayı kış ve–Aylar içinde ilkbahar ve güz vardır.

İşte NOAA bunu iyi mi çözüyor:

Meteorolojik yay Mart, Nisan ve Mayıs aylarını kapsar; Meteorolojik yaz Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarını ihtiva eder. Meteorolojik güz Eylül, Ekim ve Kasım aylarını ihtiva eder. ve meteorolojik kış Aralık, Ocak ve Şubat aylarını ihtiva eder.

Bu meteorolojik tanıma gore yaz çoktan adım atmıştır. Fakat astronomik olarak Evet, yaz, güneş gündönümüne denk gelen Yengeç Dönencesi’nin tam üstüne vardığında adım atar.

5) Güneş kremi sürmeli miyim?

Evet, yoğun yaz güneşinde güneş koruyucu kullanmalısınız. Bununla beraber, Vox’tan Julia Belluz tarafınca bildirildiği suretiyle, güneş kreminin cilt kanserinin daha agresif formunu hakkaten önlemeye destek olup olmadığına dair araştırma eksikliği var. Yazdığı şeklinde:

ABD Önleyici Hizmetler Vazife Gücü, güneş kremi kullanımının sıhhat üstündeki etkilerine ilişkin kanıtları özetledi… [and] güneş kreminin skuamöz hücreli karsinom insidansını azalttığını sadece bazal hücreli karsinom üstünde hiçbir tesirinin olmadığını buldu. Ek olarak “güneş kreminin melanom insidansı üstündeki etkisine dair direkt bir veri yok.”

Gene de araştırmalar gelişiyor ve Avustralya’da meydana getirilen bu uzun soluklu emek harcama şeklinde güneş kreminin melanom riskini azaltabileceğini gösteren yeni araştırmalar ortaya çıkıyor.

Sadece hoş olmayan bir güneş yanığını kesinlikle önler. Güneş kremi bilimi hakkında daha çok informasyon için Belluz’un açıklayıcısına göz atın.

6) Öteki gezegenlerde gündönümü ve ekinokslar var mı?

Evet! Güneş sistemimizdeki tüm gezegenler eğimli bir eksen çevresinde döner ve bu yüzden mevsimleri vardır. Bu eğimlerden bazıları küçüktür (2,11 aşama eğimli Merkür şeklinde). Sadece ötekiler Dünya’ya daha benzer (23,5 aşama) yada daha da aşırıdır (Uranüs 98 aşama eğimlidir!).

Aşağıda, Satürn’ün 2009’da Cassini (RIP) uzay aracı tarafınca ekinoksta çekilen güzel bir bileşik görüntüsü var. Gaz devi Güneş’e gore 27 aşama eğimlidir ve ekinokslar gezegende Dünya’dakinden daha nadirdir. Satürn yalnızca her 15 yılda bir ekinoks yaşar (bundan dolayı Satürn’ün güneş çevresinde bir yörüngeyi tamamlaması 29 yıl sürer).

Cassini Görüntüleme Ekibi/NASA

Satürn’ün ekinoksu esnasında halkaları olağan dışı bir halde kararır. Bunun sebebi, bu halkaların yalnızca 9 metre genişliğinde olması ve ışık onlara kafa kafaya çarptığında yansıtacak fazla yüzey alanı olmamasıdır.

7) Yanlışlıkla bu makaleye tıkladım ve hakkaten tek istediğim güneşin mükemmel bir resmi

sana sahibiz:

Güneş Dinamikleri Gözlemevi/NASA

Yukarıdaki görüntü, NASA’nın Güneş’i daha iyi idrak etmek için 2010 senesinde fırlatılan bir uzay aracı olan Solar Dynamics Observatory tarafınca çekildi.

2018’de NASA, Güneş yüzeyinin 4 milyon milinin yakınına (önceki tüm uzay araçlarından fazlaca daha yakın) yaklaşmak için tasarlanmış bir uzay aracı olan Parker Solar Probe’u fırlattı. Amaç, Güneş’in atmosferini, hava durumunu ve manyetizmasını incelemek ve Güneş’in koronasının (atmosferinin) niçin yüzeyinden fazlaca daha sıcak bulunduğunun gizemini çözmektir. Sadece birkaç milyon kilometrelik bir mesafede bile, sonda 2.500 Fahrenheit derecelik sıcaklıklara dayanmak zorundadır.