Türkiye ve Suriye depreminin büyük özeti
PARİS: Pazartesi günü erken saatlerde Türkiye’nin güneydoğusunu ve komşu Suriye’yi vuran kuvvetli bir zelzele, şehirleri harap etti ve binlerce kişiyi öldürdü ve yaraladı.
İşte yıkım hakkında şu ana kadar bildiklerimiz:
Ne süre ve nerede
ABD Jeolojik Araştırma Kurumu, ilk 7.8 büyüklüğündeki depremin, ortalama iki milyon kişinin yaşamış olduğu Türkiye’nin Gaziantep kenti civarlarında ortalama 18 kilometre (11 mil) derinlikte sabah 04:17’de (0117 GMT) meydana geldiğini söylemiş oldu.
Bunu birazcık daha minik 7,5 büyüklüğünde bir sarsıntı ve oldukça sayıda artçı sarsıntı izledi.
Depremler, Türkiye’deki büyük şehirlerin tüm bölümlerini ve savaşın harap etmiş olduğu Suriye’yi harap etti.
Bölge hem de Suriye’deki iç savaştan ve öteki çatışmalardan kaçan milyonlarca insanı da barındırıyor.
Kayıplar
Hala yıkıntı altında mahsur kalanları kurtarmak için dondurucu soğukta dördüncü gününde de devam eden çabalar esnasında 21.000’den fazla insan öldü ve binlercesi yaralandı.
Yetkililer ve sıhhat görevlileri Perşembe günü Türkiye’de 17.674, Suriye’de 3.377 kişinin öldüğünü ve teyit edilen toplam sayının 21.051’e ulaştığını söylemiş oldu.
İlk kurtarma çabaları, ana yolları buz ve karla kaplayan ve bölgedeki üç mühim havalimanını kullanılamaz hale getirerek dirimsel yardımın ulaştırılmasını zorlaştıran bir kış fırtınası sebebiyle sekteye uğradı.
Hayatta kalanlar hala çöken binalardan çıkarılıyor, sadece afet uzmanları 72 saat sonrasında yaşam kurtarma şansının keskin bir halde düşmüş olduğu mevzusunda uyarıyor.
Yıkım
En ağır tahribatın bir kısmı, depremin merkez üssünün Kahramanmaraş ile Gaziantep içinde meydana geldiği ve tüm kent bloklarının harabeye döndüğü yer.
Türkiye, yedi değişik ilde devlet hastaneleri de dahil olmak suretiyle ortalama 3 bin binanın çöktüğünü söylemiş oldu.
Maltaya’da 14 kattan oluşan, 28 daireli ve 92 kişinin yaşamış olduğu bir binanın çöktüğü 13. yüzyıldan kalma meşhur cami kısmen çöktü.
Toplumsal medya paylaşımlarında, Gaziantep’te Roma orduları tarafınca inşa edilen 2 bin 200 senelik bir tepe kalesinin harabe halinde olduğu, duvarlarının bir kısmı moloz haline geldiği görüldü.
Suriye’de sıhhat bakanlığı, Rusya’nın bir deniz tesisi kiraladığı Halep, Lazkiye, Hama ve Tartus vilayetlerinde hasar bildirdi.
BM’nin kültürel kuruluşu UNESCO, Dünya Mirası Sıralaması’ndeki iki sitenin, Suriye’nin eski Halep kenti ile Türkiye’nin güneydoğusundaki Diyarbakır kentindeki kalenin hasar görmüş olduğu ve oldukça sayıda başka alanın da vurulmuş olabileceği mevzusunda uyardı.
Depremin, Hititlerden Osmanlılara kadar değişik uygarlıkların doğuşuna şahit olan Verimli Hilal’de, gezegenin en uzun soluklu yerleşim alanlarından birinde meydana geldiği kaydedildi.
Trajediden ilkin bile, Halep’teki binalar çoğu zaman zayıf altyapı sebebiyle devrildi ve bir çok on yıldan uzun devam eden savaşın peşinden harap oldu.
Bir zamanlar antik Antakya kenti olan Türkiye’nin orta-güney kesimindeki Antakya’nın büyük bir kısmı moloz yığınına döndü.
Suriye’nin Tloul köyü, bir balçık barajı çöktüğünde sular altında kaldı ve aileleri evleri, sokakları ve ekin tarlalarını sular altında bırakan sudan kaçmak zorunda bıraktı.
Derecelendirme kuruluşu Fitch, depremin 4 milyar doları aşan ekonomik kayba niçin olabileceğini söylemiş oldu. Bölgedeki düşük sigorta kapsamı sebebiyle sigortalı kayıpların oldukça daha düşük, muhtemelen ortalama 1 milyar dolar olacağını da sözlerine ekledi.
Internasyonal yardım
Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler, NATO, Washington, Çin ve Rusya da dahil olmak suretiyle taziyeler ve yardım teklifleri yağdı.
BM Perşembe günü internasyonal yaptırımlarla karşı karşıya olan Suriye’deki depremzedelere meydana getirilen yardımın “siyasallaştırılmasından” kaçınılması gerektiği mevzusunda ısrar etti ve Washington ve Brüksel’i “hiçbir engel” olmamasını sağlamaya çağırdı.
AB başkanı Ursula von der Leyen, bloğun Mart ayında bir bağış konferansına ev sahipliği yapmayı planladığını söylemiş oldu.
Başkan Joe Biden, Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan’a ABD’nin gereksinim duyulan “her türlü” yardımı göndereceğine yemin etti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington’un Suriye’ye yardım sağlamak için, ülkesinin ortalama 12 senedir devam eden iç savaşı esnasında insani suiistimal iddiaları sebebiyle Batı’nın yaptırımları altındaki Devlet Başkanı Beşar Esad’ın hükümeti yerine ortaklarıyla çalışacağını söylemiş oldu.
Yaptırımlar sebebiyle yalnızca asgari düzeyde yardım sunulan Suriye, Çarşamba günü AB’den yardım için resmi bir talepte bulunmuş oldu.
Bab al-Hawa sınır kapısındaki bir yetkili AFP’ye verdiği demeçte, bir yardım konvoyunun depremden bu yana ilk kez Perşembe günü isyancıların elindeki kuzeybatı Suriye’ye ulaştığını söylemiş oldu.
Ayrıca Fransa, Suriye’ye 12 milyon avro (ortalama 13 milyon dolar) acil yardım sözü verdi.
BM’nin Suriye’de yerleşik koordinatörü El-Mostafa Benlamlih, yardım stoklarının yakında tükeneceği uyarısında bulunarak, Suriye’nin kuzeybatısındaki isyancıların kontrolündeki bölgelere yardım erişiminin kolaylaştırılması çağrısında bulunmuş oldu.
Komiser Janez Lenarcic, Avrupa Komisyonu’nun AB üyesi ülkeleri Suriye’nin tıbbi araç-gereç ve besin talebine cevap vermeye “teşvik ettiğini” söylemiş oldu.
Dünya Sıhhat Örgütü, depremden genel olarak 23 milyon kadar insanoğlunun etkilenebileceğini söylemiş oldu ve uzun vadeli yardım sözü verdi.
DSÖ başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, 77 ulusal ve 13 internasyonal acil sıhhat ekibinin etkilenen bölgelere konuşlandığını söylemiş oldu.
Ve Dünya Bankası Perşembe günü yapmış olduğu açıklamada, kurtarma ve kurtarma çabalarına destek olmak için Türkiye’ye 1,78 milyar dolar sağlayacağını söylemiş oldu.
